کد مطلب:46803 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:48

گنجینه پرسمان » قرآن

ترتيب و اسامي سوره هاي قرآن، توسّط چه كسي و در جه زماني و بر چه اساسي است؟

بعضي از دانشمندان علوم قرآني بر آنند كه ترتيب موجود سوره ها اجتهادي است، يعني اين ترتيب به وسيلة صحابه و پس از وفات پيامبر(ص) طبق ذوق و سليه و رأي آن ها به وجود آمد. امّا رأي و نظر ديگر در ترتيب سوره ها آن است كه در لوح محفوظ به همين قرار بوده يعني ترتيب سوره ها، توقيفي است و به همين ترتيب پيامبر(ص) قرآن را براي جبرئيل مي خواند. و در سالي كه رسول خدا رحلت كرد، طبق ترتيب موجود، مجموع قرآن را دوبار براي جبرئيل(ع) خواند.

نظرية سوم كه حدّ وسط دو نظر قبلي مي باشد، آن است كه ترتيب موجود در بخش عمده اي (نزديك به تمام سوره ها) توقيفي است، و ترتيب بخشي اندك طبق رأي و اجتهاد صحابه انجام گرفته است.

در مورد نامگذاري سوره ها نيز همين نظريّات وجود دارد، كه آيا نام ها توفيقي است يعني طبق دستور شارع و پيامبراسلام(ص) نهاده شده است يا آن كه نام ها بر حسب مناسباتي است كه در سوره ها وجود داشته است؟ نظريّه درست و بهتر اين است كه بگوييم، هر سوره اي همزمان باحيات رسول خدا(ص) داراي نام و عنوان و يا نام ها و عناويني بوده است كه از طريق وحي معيّن و مشخّص گرديد. پس از رحلت پيامبر در طي مرور زمان، هر سوره و حتّي بسياري از آيات به خاطر خصوصيّات و مزايا و يا اشتمال آن ها بر مسائل خاصّي داراي عناوين و اسامي ديگر گرديد كه از جانب علما به آن سوره ها و آيات داده شد، مثلاً در فقه و اصول اسلامي بسياري از آيات داراي اسامي و عنوان هاي خاصّي شدند، همانند آيات 141 نساء كه به آية نفي سبيل، نيز آية ششم حجرات كه به آية نبأ و آية 122 توبه كه به آية نفر مشهور مي باشند. نيز آية 43 نحل، به آية سؤال و آية 159 بقره به آية كتمان و آية 61 توبه به آية تصديق، معروف مي باشند. در طول تاريخ اسلام، بسياري از سوره ها و آيات داراي عناوين والقاب خاصّي شدند. بايد متوجّه باشيم تمام سوره ها همزمان با حيات رسول خدا0ص) داراي نام و عنواني بوده اند كه از طريق وحي و جبرئيل امين مشخّص گرديد.[23]

[23] محمد باقر حجّتي كرماني، پژوهشي در تاريخ قرآن كريم، ص 85 - 99، با اقتباس و تلخيص.